Gedragscode

Als ambtenaar ben je verplicht om nevenwerkzaamheden, die raakvlakken kunnen hebben met je hoofdfunctie, te melden. Zo zou er sprake kunnen zijn van integriteitsrisico’s in de verhouding met je hoofdfunctie of het wekken van de schijn van belangenverstrengeling. Nevenwerkzaamheden mogen het goed kunnen vervullen van je functie of het goed functioneren van de openbare dienst niet in de weg staan. Ook het vermijden van onjuiste beeldvorming, van het bestuur, de ambtenaar of de organisatie, kan een criterium zijn om een nevenfunctie al dan niet te kunnen uitvoeren. Of nevenwerkzaamheden toelaatbaar zijn, is altijd afhankelijk van de omstandigheden. Een beslissing van het bevoegd gezag is daarom noodzakelijk.

Het komt regelmatig voor dat je als ambtenaar, bestuurder en volksvertegenwoordiger geschenken, diensten of voordelen krijgt aangeboden. Vanzelfsprekend moet je deze niet accepteren als dit je onafhankelijke positie in het gedrang kan brengen of als sprake is van een onderhandelingssituatie. Hoe persoonlijk of goed bedoeld het soms ook lijkt, een geschenk wordt in de eerste plaats aangeboden omdat je een bepaalde functie hebt. Daarom zijn er voor zowel ambtenaren, bestuurders als volksvertegenwoordigers regels voor het aannemen van geschenken. Daarin staat ook met wie je bij twijfel kunt overleggen.

Om je werk goed te kunnen doen stelt je organisatie hulpmiddelen zoals een telefoon en computer ter beschikking, voor zakelijk gebruik. Binnen redelijke grenzen is privégebruik soms toegestaan maar dat is altijd te toetsen aan de bepalingen van gedragscodes, andere interne regelingen of een gebruikersovereenkomst. Privégebruik mag nooit leiden tot misbruik. Verder spreekt het vanzelf dat je alleen kosten declareert die je nog niet op een andere manier vergoed kreeg of nog vergoed krijgt.

Om te voorkomen dat zakelijke hulpmiddelen of voorzieningen niet overeenkomstig het doel worden gebruikt is het wenselijk hier als organisatie een regeling voor te treffen. Regels hiervoor kunnen in een gedragscode worden opgenomen of in een aparte, individueel toepasbare gebruikersovereenkomst. Dat geldt ook voor het declareren van onkosten. Het is belangrijk dat organisaties op dit gebied volstrekte duidelijkheid geven aan de gebruikers.

Op de digitale snelweg kunnen je publieke taak en privézaken betrekkelijk eenvoudig met elkaar in aanvaring komen. Het behoeft geen toelichting dat het gebruik van internet, e-mail en sociale ook schaduwzijden kent. Bezoek aan bepaalde websites kan onwenselijk worden geacht en het installeren van eigen programma’s kan een risico vormen voor de integriteit van het eigen netwerk. Privé uitingen op sociale media kunnen snel ongewenst in relatie worden gebracht met je publieke taak of de beeldvorming van je organisatie negatief beïnvloeden. Het vergroten van bewustwording van deze risico’s is een goed middel om excessen op dit gebied te voorkomen.

Overheidsorganisaties hanteren daarom richtlijnen voor het gebruik van onder andere internet, e-mail en het gedrag op sociale media. Daarin vind je informatie over het juiste gebruik van de digitale snelweg, maar ook over bijvoorbeeld beperkingen voor privégebruik, niet-toegestaan e-mailgebruik en gebruik van websites die de organisatie als niet-wenselijk beschouwt.

Burgers hebben recht op goede informatie over het beleid en het handelen van de overheid. Over informatie over overheid, wetten en beleid is de overheid dan ook zo open en transparant mogelijk. Deze openheid en openbaarheid van bestuur is vastgelegd in onder meer de Wet openbaarheid van bestuur. Dat is nodig voor het goed functioneren van de democratie. De overheid beschikt ook over grote hoeveelheden persoonsgebonden informatie. Met deze privacygevoelige informatie moet je juist uiterst zorgvuldig omgaan.